Kare planlı, tek kubbeli iki sütuna oturtulmuş kubbeli bir girişi bulunan yapı, dişli kesme köşe taşları bulunan yapı, dişli kesme köşe taşları bulunan yapı, dişli kesme köşe taşları bulunan dış payandaları ve kesme taştan onikigen gövdeli, köşklü minaresiyle dikkati çeker. Tek kubbeli, iki sütuna oturulmuş giriş bölümünün kemer ve üst duvarları da düzgün kesme taştandır.
Her cephede ikişer tane yapılmış olan boydan boya payandalardan başka, dar ve uzun, sivri kemerli pencerelerin kenarlarında da dişli kesme taş kullanılmış, duvarların kalan yüzeyleri ince yüzeyleri ince sıvanmıştır. Bugün bu sıva üzerinde uçuk yeşil badana vardır. Kalın sekizgen sütunlara oturulmuş olan girişteki kubbe kemerleri arasına 1975 de ilk görmemizden sonra, demir doğrama camekanlar yaptırılmıştır. Bu doğramanın bağlantıları da sütunları çembere almıştır. Gerek kubbeli giriş kubbesi bölümünü, gerekse yapının saçak hizası ile kasnağı, kaval silmeli kademeli bir saçak kornişi çevirir. Bunun en üstünde sık dişli bir sıra dikkati çeker. Ana mekan kubbesi ile giriş kubbesi kurşun kaplıdır.
Ağır süslemeler arasında, çeşitli barok ve ampir bordürler, çok kollu yıldızlar biçiminde düzenlenmiş, içi alçı kabartma yazılı madalyonlar, tromp köşelerinde altın yaldızlı malakari barok süslemeler, incelmiş ve uzamış rumi kıvrımları devamıdır. Kabartma yazı istifli hilal içinde yedi tarikat tacı, iki tarafta yer alır.
Giriş kapısının üzerinde, ince dal kıvrımları ve bahar açmış çiçeklerin taş üzerine yaldızla işlendiği duvarda, mermer üzerine beş satır ve iki bölümde düzenlemiştir.
- 1)Hazreti-i Hamid Hanın/Uluvv-i himmetile kesb-i umran eyledi her yer
- 2)Anın feyz-i amim lütfunu idrak içün elhak/ Ulü’l-esbsare çar etrafa bir medd-i nazar ister
- 3)Hüda eyyamını ikbalini efzün ide Ayni/Lisan-ı ümmete olsun duası ta ebed ziver
- 4)Cümle yapıldı sayesinde böyle bir cami/ Metin ve dilnişin ve binazir ve muteber-i enver,
- 5)Gelüp tarih-i cevherdir buna cennetten on sahabi/ Kütahya şehrine revnak feza bu maabed-i eşher[(1321 Hicri Takvim) (Miladi Taskvim 1905/1906)]
Mustafa UYSAL
Araştırmacı-Yazar
Kaynakça: “Atatürk’ün Doğumunun 100. Yılına Armağan” -KÜTAHYA