Mustafa UYSAL - Tarih Köşesi
Köşe Yazarı
Mustafa UYSAL - Tarih Köşesi
 

Rüstem Paşa/Balıklı Hamamı (1549)

*Hazreti Paşayı Rüstem nam içün *Sahibülihsan  vel inam içün *Kudreti halikle ta Balıklıda *İki hamam oldu bir akar suda *Dedi tarih ona bir cevab *Pak eder yur arıdır napakı ab.             Balıklı mahallesinde, Balıklı Camii ile Balıklı Tekkesi arasında, köşede yer alır. Batısından geçen derenin üzeri kapatılarak yol haline getirilmiştir. Kuzeyinden Balıklı Caddesi geçer. Kütahya’da Selçuklu döneminden kitabeye sahip eserlerin bulunduğu en eski mahallelerden birisidir.Yakın geçmişte yıkık, harap hale gelindiğinden Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından esaslı şekilde yenilenmiştir.             Erkekler Hamamı, cadde üzerinden, bir sıra basamakla inilen çukurda kalmış zemine sahiptir.  Burada, sivri kemer içine alınmış portal nişinde, basık kemerli bir kapı ile hafif taşkın giriş birimi bulunmaktadır. Önündeki çukur bölümün üzeri gelişigüzel bir sundurma ile örtülüdür. Aynı  sundurmanın onarım öncesinde de bu çukur bölümü  örttüğü, fakat daha özenli ahşap detaylara sahip olduğu resimlerden anlaşılmaktadır. 1932’de yayınlanan kitabına kitabesinin resmini basmış olan İsmail Hakkı Uzunçarşılıoğlu’nun 52 numaralı fotoğrafında ise, yüzeyin sıvalı olduğundan ilgili kaynakta geçmektedir. Kemerin iki yanında da alçak ve yayvan vazo biçiminde saksılardan çıkan uzun saplı çiçek nakışları oldukça iyi durumda iyi durumda görülebilmektedir. Kısa bir süre içinde, sadece giriş cephesinde meydana gelen bundeğişikler  bile, yapının ne kadar çok elden geçtiğini açıkça göstermektedir.             Kadınlar Hamamı, caddeden içeriye çekilmiş soyunmalık bölümünün erkeklerinkinden daha yüksek ve geniş kubbesiyle dikkati çeker. Aynı biçimde, çukurda kalmış ve basamaklarla inilen bir giriş kısmına sahiptir. Giriş, cami  tarafındaki basamaklardan sağlanmaktadır. Her iki giriş kısmının cephesinde de kapının batı yanında birer cephesinde de kapının batı yanında birer büyükçe pencere bulunması dikkati çeker. Yüksek pandantif kubbe ile örtülü, kare planlı ılıklığa girilir. Sekilerin orijinal durumuna uygun olup olmadığı belli değildir.  Soyunmalıkla aynı eksen üzerinde bulunmayan, diagonal bağlantılı sıcaklık kısmı ise, klasik şemaya uygundur. Ortada kare göbek taşının bulunduğu dört eyvanlı sıcaklığın köşelerdeki halvet hücreleri prizmatik Türk üçgenleriyle geçilen basık kubbelerle örtülmüştür. Kurna ve seki düzenleri  onarım sonrasında şekillenmiştir.             Dış görünüşte eski durumuna bazı fotoğraflardan başka belirleyecek ipucu bulunmamakla birlikte, kadınlar kısmının soyunmalık kubbesinde, kesme taş yeni kaplamaların, duvar bölümünde orta kısımlarda açık kısımlarda açık bırakılmış olması, buralarda tuğla kemerli ve moloz dolgulu timpanon sisteminin uygulanması olarak kabul edilebilir. Külhanlar, güneyde, tekke yönünde yer almaktadır. 1549 tarihinde, 16. yy. ortasında yapımı tamamlanmış bir çifte hamam olduğu kabul edilmektedir. Mustafa UYSAL Araştırmacı-Yazar Kaynakça:  Atatürk’ün Doğumunun 100. Yılına Armağan “Kütahya” *1981-1982 * Sayfa: 377-378-379-380
Ekleme Tarihi: 31 Ocak 2022 - Pazartesi
Mustafa UYSAL - Tarih Köşesi

Rüstem Paşa/Balıklı Hamamı (1549)

*Hazreti Paşayı Rüstem nam içün

*Sahibülihsan  vel inam içün

*Kudreti halikle ta Balıklıda

*İki hamam oldu bir akar suda

*Dedi tarih ona bir cevab

*Pak eder yur arıdır napakı ab.

            Balıklı mahallesinde, Balıklı Camii ile Balıklı Tekkesi arasında, köşede yer alır. Batısından geçen derenin üzeri kapatılarak yol haline getirilmiştir. Kuzeyinden Balıklı Caddesi geçer. Kütahya’da Selçuklu döneminden kitabeye sahip eserlerin bulunduğu en eski mahallelerden birisidir.Yakın geçmişte yıkık, harap hale gelindiğinden Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından esaslı şekilde yenilenmiştir.

            Erkekler Hamamı, cadde üzerinden, bir sıra basamakla inilen çukurda kalmış zemine sahiptir.  Burada, sivri kemer içine alınmış portal nişinde, basık kemerli bir kapı ile hafif taşkın giriş birimi bulunmaktadır. Önündeki çukur bölümün üzeri gelişigüzel bir sundurma ile örtülüdür. Aynı  sundurmanın onarım öncesinde de bu çukur bölümü  örttüğü, fakat daha özenli ahşap detaylara sahip olduğu resimlerden anlaşılmaktadır. 1932’de yayınlanan kitabına kitabesinin resmini basmış olan İsmail Hakkı Uzunçarşılıoğlu’nun 52 numaralı fotoğrafında ise, yüzeyin sıvalı olduğundan ilgili kaynakta geçmektedir. Kemerin iki yanında da alçak ve yayvan vazo biçiminde saksılardan çıkan uzun saplı çiçek nakışları oldukça iyi durumda iyi durumda görülebilmektedir. Kısa bir süre içinde, sadece giriş cephesinde meydana gelen bundeğişikler  bile, yapının ne kadar çok elden geçtiğini açıkça göstermektedir.

            Kadınlar Hamamı, caddeden içeriye çekilmiş soyunmalık bölümünün erkeklerinkinden daha yüksek ve geniş kubbesiyle dikkati çeker. Aynı biçimde, çukurda kalmış ve basamaklarla inilen bir giriş kısmına sahiptir. Giriş, cami  tarafındaki basamaklardan sağlanmaktadır. Her iki giriş kısmının cephesinde de kapının batı yanında birer cephesinde de kapının batı yanında birer büyükçe pencere bulunması dikkati çeker. Yüksek pandantif kubbe ile örtülü, kare planlı ılıklığa girilir. Sekilerin orijinal durumuna uygun olup olmadığı belli değildir.  Soyunmalıkla aynı eksen üzerinde bulunmayan, diagonal bağlantılı sıcaklık kısmı ise, klasik şemaya uygundur. Ortada kare göbek taşının bulunduğu dört eyvanlı sıcaklığın köşelerdeki halvet hücreleri prizmatik Türk üçgenleriyle geçilen basık kubbelerle örtülmüştür. Kurna ve seki düzenleri  onarım sonrasında şekillenmiştir.

            Dış görünüşte eski durumuna bazı fotoğraflardan başka belirleyecek ipucu bulunmamakla birlikte, kadınlar kısmının soyunmalık kubbesinde, kesme taş yeni kaplamaların, duvar bölümünde orta kısımlarda açık kısımlarda açık bırakılmış olması, buralarda tuğla kemerli ve moloz dolgulu timpanon sisteminin uygulanması olarak kabul edilebilir. Külhanlar, güneyde, tekke yönünde yer almaktadır. 1549 tarihinde, 16. yy. ortasında yapımı tamamlanmış bir çifte hamam olduğu kabul edilmektedir.

Mustafa UYSAL

Araştırmacı-Yazar

Kaynakça:  Atatürk’ün Doğumunun 100. Yılına Armağan “Kütahya” *1981-1982 *

Sayfa: 377-378-379-380

Yazıya ifade bırak !
Okuyucu Yorumları (0)

Yorumunuz başarıyla alındı, inceleme ardından en kısa sürede yayına alınacaktır.

Yorum yazarak Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve dorukmedya.com sitesine yaptığınız yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan tüm yorumlardan site yönetimi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Sitemizden en iyi şekilde faydalanabilmeniz için çerezler kullanılmaktadır, sitemizi kullanarak çerezleri kabul etmiş saylırsınız.