Kütahya’nın eski ismi Cotyceum= Kotyoeüm ve Kotyom veya Kutyoin olarak bilinirdi. Şimdiki Kütahya ismi bu isimlerden türetilmiştir56. Kütahya Türkler öncesinde Frigler, Roma ve Bizans gibi birçok devletin yönetimine girmiştir. Kütahya’nın Türklerin hâkimiyetine ne zaman girdiği tamamen belli olmamakla birlikte, Süleyman bin Katilmiş (1075-1086) zamanından oğlu I. Kılıçarslan (1092-1107) dönemine kadar Türklerin elinde olduğu bilinmektedir. Kütahya’nın kesin bir şekilde Anadolu Selçukluların eline geçmesi ise I. Alaaddin Keykubat (1220- 1237) döneminde olduğu anlaşılmaktadır. Anadolu Selçukluların zayıflamasından faydalanan bu devletin uç beylerinden biri olan I. Yakub58 Ankara kale kumandanı olarak görev yaparken istiklalini ilan ederek, Germiyan Beyliği’ni 1302 yılında kurmuştur. I. Yakup Bey Kütahya’yı baş şehir yaptıktan sonra kısa bir sürede gelişmiş 1429 yılına kadar hüküm sürerek 127 ayakta kalmıştır. Osmanlı Devleti’ne geçmesi ise Germiyan Beyliği’nin son hükümdarı II. Yakub Bey’in (1413-1428) vasiyet etmesi üzerine Osmanlı Devleti’ne geçmiş olsa da kesin olarak katılması Yakup Bey’in vefatından sonradır. Kütahya Şehri; Karamanlılar, Timurleng, Celali İsyanlar ve Mısır Valisi Mehmed Ali Paşa gibi kişiler, beylik ve olaylar nedeniyle zarar görmüştür. Son olarak da 17 Temmuz 1921’de Yunan kuvvetleri tarafından işgal edilmiş ve 30 Ağustos 1922 işgalden kurtulmuştur. Burada Kütahya Sancağına geçmeden önce sancağın ne demek olduğunu belirtmek gerekir. Osmanlı Devleti’nde sancak temel bir yönetim birimdir. Sancak Türkçe’ de çeşitli anlamlara gelmektedir. Ancak konuyla ilgili olarak, Osmanlı’daki bir bölge veya gelir getiren has anlamlarına gelen karşılığıdır. Osmanlı Devleti Rumeli’ye geçtikten sonra iki kıtada toprakları olan geniş bir alana sahip bir devlet haline gelmiştir. I. Murad (1359-1389) ve sonrasında özellikle I. Bayezid (1389-1402) döneminde merkezi devlet yapısını yerleştirmek, denetmek ve gözetmek için bir idari yapı oluşturulması gerekmiştir. Bu nedenle beylerbeylik sistemi kurulmuştur. Bu doğrultuda 1362’den sonra Rumeli Beylerbeyliği kurulmuş, buradaki yerler de sancak statüsüne kavuşturularak beylerbeyliğine bağlanmıştır. Lala Şahin Paşa’da ilk Rumeli Beylerbeyi olarak görev yapmıştır. Yine I. Bayezid döneminde merkezi otoritenin yerleştirme uygulamaları devam etmiş ve 1393 yılında Anadolu Beylerbeyliği kurularak Anadolu’daki sancaklar buraya bağlanmıştır. Anadolu Beylerbeyliği ’ne ise Kara Timurtaş Paşa tayin edilmiştir. Fatih Sultan Mehmet döneminde (1451-1481) Menteşe Beyliği’nin alınması ile Anadolu Eyaleti 1451’de Kütahya’ya nakil edilerek İshak Paşa’ya verilmiştir. Daha sonra tekrar Ankara’ya nakil edilmişse de 1566’da tekrar Kütahya olmuş ve 1893 yılına kadar burası merkez olarak kalmıştır. Böylece zamanla Rumeli ve Anadolu Beylerbeyliğinin ardından 1413’te Amasya ve Sivas bölgesinde Rum Beylerbeyliği ve 1468’de Karaman Beylerbeyliği meydana gelmiştir. Bu beylerbeyliklerinin kurulmasıyla beylerbeylikler tamamen bölgesel bir kimlik kazanarak 1595 yılında Osmanlı’daki beylerbeylik ya da bir diğer ifadeyle eyaletlerin sayıları 40’i bulmuştur.   Mustafa UYSAL Tarih Köşesi Araştırmacı-Yazar Kaynakça: Online Web Adresi Sayfa:25-26-27-28 1781-1783 YILLARINDA KÜTAHYA ŞEHRİ Hazırlayan: Fatma ŞAVUR Yüksek Lisans Tezi ŞAVUR, Fatma/Yüksek Lisans Tez, Tarih Anabilim Dalı/Tez Danışmanı: Prof. Dr. Emine DİNGEÇ Ağustos, 2020, 93 sayfa