Kimse Anlamadı Bizi, Bilmediler Öykümüzü, Düşman gibi Hain Gibi Kırdılar Gönlümüzü…
Germiyanoğulları Beyliği (1300-1423)
Bilgilendirme: Kütahya Şehri ve Germiyanoğlu Beyliği hakkında yazılan makale köşe yazı uygunluğuna gelmesi için kısaltma ve düzeltme yaparak aynen yayınlıyorum. Saygılarımla.
Germiyanoğulları Beyliği, Anadolu Selçuklu Devleti’nin çökmesi ve dağılmasıyla başlayan Anadolu Beylikleri döneminde Batı Anadolu’da Kütahya merkezli olarak kurulmuş bir Türkmen beyliğidir. Bu beylik Oğuzlar’ın Avşar boyundandır. Germiyan önceleri Türk boylarından birinin adıyken, Anadolu Selçuklu Devleti’nin son dönemlerinde, 1283 yılında kurulan Germiyanoğulları Beyliğine de ad oldu.
I. Murat döneminde bazı toprakları (Tavşanlı ve Kütahya) çeyiz olarak Osmanlılara verildi. Ankara Savaşı’ndan sonra yeniden kurulurken, II. Murat1428 yılında son verdi. Böylece Germiyanoğulları beyliği, Osmanlılara katıldı.
Menşei
Germiyanoğulları, Anadolu Selçukluları’nın son döneminde Kütahya ve çevresinde hüküm sürmüş bir Türk beyliğidir. Germiyan bir Türk aşiretinin adı olup, ilk defa XIII. yüzyılın başlarında Selçuklu Devleti’nin hizmetinde Malatya’da faaliyet göstermişlerdir. Germiyan aşireti, Harezmşahlar Devleti hükümdarı Celaleddin Harezmşah Mengü Berdi ile Anadolu taraflarına gelmiş ve Selçuklular’ın hizmetine girmişlerdir. Malatya’da bulunduklari sıralarda aşiretin reisi Ali Şîroğlu Mû’Zaffer-üd-Dîn idi. Selçuklu sultanı II. Gıyaseddin Keyhüsrev zamanında (1236-1246) vuku bulan Baba İshak tarafindan yönlendirilen Babailer isyanının (1239) bastırılmasında görevlendirilmişse de başaramayarak ilk defa mağlup olmuştur. Onun oğlu Kerim-üd-Dîn Ali Şîr, Selçuklu şehzadeleri arasındaki taht mücadelesinde II. İzzeddin Keykavus taraftarı olduğu için, IV. Kılıç Arslan zamanında Vezir Pervâne Muineddin Süleyman tarafından diğer muhaliflerle birlikte öldürülmüştür. (1264)
Kütahya ve Civarına Yerleşmeleri
Germiyanoğuları’nın kesin olarak hangi tarihte Kütahya ve civarına yerleştikleri bilinmemektedir. Ancak Baba İshak ayaklanmasının1241’de bastırılmasından sonra, II. Gıyaseddin Keyhüsrev tarafından bölgeye yerleştirildikleri ileri sürülmektedir. Ayrıca, Selçuklu şehzadesi olduğu iddiasıyla Karamanoğlu Mehmed Bey’in ortaya çıkardığı Cimri (Gıyaseddin Siyavuş)’nin yakalanması hadisesinde (1277) rol aldıklarına göre bu tarihte Kütahya, Afyon ve Denizli taraflarında yerlesmiş oldukları tahmin edilmektedir. Baba İshak isyanı sırasında Malatya’da olan Germiyanlıların Cimri hadisesi esnasında Batı Anadolu’da bulunmaları, muhtemelen Moğol istilası sebebi ile bu bölgeye göç ettiklerine delâlet etmektedir.
Teşkilât ve Kültür/Sosyal ve Ekonomik Hayat
Germiyanoğullari devrinde “Germiyan kumaşları” olarak meşhur dokumalar çok kıymetli idi. Anadolu’nun her tarafında tanınan ve Bursa pazarlarında da bulunan Germiyan kumaşları Osmanlı sarayına giden hediyelik eşyalar arasında da yer alıyordu. Yine Denizli’de dokunan ve ak kalemli denilen kumaştan hil’at yapılırdı. Sarıklık bezler de yine bu bölgede dokunuyordu ve I. Murad’in kullandığı sarık burada işlenen tülbentten idi.
İmâr Faaliyetleri
Germiyanogulları devrinde cami, medrese, çesme gibi çesitli mimarî eserler inşa edilmistir. Ankara’da Kizilbey Camii (1299), Denizli’de Süleyman Sah’in yaptırdığı Ulu Cami (1368), Kütahya’da Kale-i Bala Camii (1377), Kursunlu Camii (1377), Balikli Camii, Analci Mescid, Vacidiye Medresesi, Uşak’ta Kavsit Çesmesi, Kütahya’da Ishak Fakih’e ait çesme mimarî eserlerin en önemlileridir.
Mustafa UYSAL
Araştırmacı-Yazar
Kaynakça: https://turkunturkusu.wordpress.com/2012/06/15/germiyanogullari-beyligi-1300-1423/
İlgili kaynaktan alıntı yaparak alınmıştır.