Zahid’a korkmayalı sinede Rabbi’den ruhsatlıca
Ara bul bahs-i hadiste aç gözün dikkatlice
Gamım gördüm babamdan küçük amma etlice (?)
Kaldır aç bir gün heman çekdüm yedim lezzetlice
Muamma
Ketebetu el-fakir Halil bendesi.
Celal Efendi Mescidi’nin kitabesinde yazılı metin bu şekildedir. Diğer mescitlerden ayıran bazı özellikleri bulunmaktadır. Örnek olarak mihrap kapısı doğuya açılmaktadır. Altıgen ve üçgen çinilerde kaplı olması da diğer mescitlerden farklı özelliği olarak nitelendirebiliriz. Kitabe çeşmeye yakın bir yere yakın yapılmış ayrıca kitabe parçalarının sonunda ketebe kartuşu oval bir madalyon halinde olması da ayrı Kütahya mimarisi özelliği olarak nitelendirilebilir. En önemli nokta ise, Besmele (Bismillahirrahmanirrahim) yazısı hançer yapmaklı çiniler bulunmaktadır. Ayrıntı da basit olarak görülen nokta çini, porselen ve hat sanatı içine alan tüm seramik zanaatlarda mimari tarih çalışması yapılması Kütahya ilimizi geçmiş tüm mimari alanlarda Kütahya Mimarisi’nin ilk noktası bulunması “Bilimsel Çalıştay” yapılmalıdır. Kütahya İline ait mimari müze yaparak ilimize ait kendi has mimari araştırılmalıdır. Kütahya Dumlupınar Üniversite’si mimari başlatılan bu mimari photografik çalışmalarla ilimizin tanıtılması için önem arz ettiğini düşünmekteyim.
Yapı malzemesi kesme taş kaplamadır. Kiremit kaplı piramit külah altındaki kubbenin kasnağında tuğla-taş örme olarak yapılmıştır. Geniş dikdörtgen çerçeve içine alınmış alçı mihrap nişi yedi sıra mukarnas dolguludur. Ağaç minber, çok dilimli süpürgeliği, geometrik yıldız geçmeli yanakları ile başarılı bir geç devir uygulamasıdır.
Şuanda da, mimari yapı halen ayakta bulunmaktadır. Belli dönemlerde onarım geçirmiştir. Merkezi bir bölge içinde bulunduğundan ilk yapılmış anından farklılık göstermektedir. Ayrıca Camii küçük bir avlu biçiminde olan bahçesinin batısında, güneyde tepe penceresi bulunan bölüm, kiremit örtülü çatı altında sundurmadır. Zemini yükseltilmiş bu sundurma caminin doğusunda bir son namaz kılma yeri bulunmaktadır. Bu bölümün kuzeyinde küçük bir oda ve minare kaidesi bulunur. Kapısı hazireye geçirilir.
Yapı, dış görünüşüyle, kiremit örtülü piramit çatısıyla dikkati çeker. Kiremitler yenidir ve dışarıdan görülen kıble duvarındaki iki pencerenin sövelerinde görülen daraltmalardan da görülmektedir.
Onarım tarihleri:
1)1843-1870.
2) 1680-1682 (Mektep)
Mustafa UYSAL
Araştırmacı-Yazar
Kaynakça: Atatürk’ün Doğumunun 100. Yılına Armağan “Kütahya”
Sayfa: 254-255-25