Kütahya’da Ermeni Halkının, Ermenikten Katolikliğe ve Katoliklikten Ermeniliğe Geçiş Yapılması Önlenmesi İle İlgili Belge
Tarih-i mezkurdan i’tibaren milleteyn-i mersumeteym tarafından yekdiğere ittibe’edenler kabul olunmamak üzere Kütahya mütesellimine ve naibine hitaben hükm buyuruldu.
Fı 19 S. Sene [12]51
Verilen ferman kaydı
Ermeni milleti içlerinde ba’zı te’dıbi lazım gelenlerin terbiyeleri murad olundukça Katolik milletine ittiba’ ile terbiyeleri müte’assir olduğu ve bu keyfiyet tahrır-i nüfus maddesine dahi halel vereceği ecilden fıma-ba’d iki millet beyninde bu makule uygunsuzluk vuku’a gelmemek için bir taht-ı rabıta-i kaviyyeye idhali hususu Ermeni patriği tarafından takrir takdımiyle istid’a ve istirham olunmuş ve (…) tarafından takdim olunan arzuhal mealinde o makule Ermeni milletinden kabul-i sahıhi ile Katolik milletine tebe’iyyet edenlere bir şey denilmediği ifade kılınmış ise de bu iki millet cümleten re’aya-yı Devlet-i Aliyye’den olarak Katolik milletine rücu’ edenlere red mu’amelesi gösterilmesi mugayir-i ayın olduğu misillü Katolik takımından dahi Ermeni milletine tebe’iyyet edenlere bir şey denilmediği ifade kılınmış ise de bu iki millet cümleten re’aya’-yı Devlet-i Aliyye’den olarak mukaddema başkaca patrik nasbıyla patrikleri beynlerinde olan mugayeret-i mezbeh iktizasından neş’et etmiş ve ma’a-ma-fih Ermeni milleti içinde bu misillü uygunsuz olanlar Katolik milletine rücu’ eden red mu’amelesi gösterilmesi mugayir-i ayin olduğu misillü Katolik takımından dahi Ermeni milletine tebe’îyyet edenlere bir şey denilmediği ifade kılınmış ise de bu iki millet cümleten re’aya-yı Devlet-i Aliyye’den olarak mukaddema başkaca patrik nasbıyla patrikleri beynlerinde olan mugayeret-i mezheb iktizasından neş’et etmiş ve ma’a-öa-fih Ermeni milleti içinde bu misillü uygunsuz olanlar Katolik milletine tebe’iyyet eylemleri hususuna mesağ gösterildiği surette mahallince usul ve rabıtalarında halel geleceğinden başka Devlet-i Aliyye’nin nizamat-ı mülkiyesinden olan tahrır madde-i mülkiyesinden olan tahrir madde-i hayriyyesinin dahi ihtilalini mucib olacağı ve nüfus defterinde Ermeni işaret olanlar muahharan Katolik defterine sebt olunması ve kezalik Katolik namıyla mukayyed olduğuna binaen tashıhi lazım gelerek karışıklık bulunacağı derkar ve bu maddeye bir nizam verilmedikçe mahzuru ve daima iki millet beyninde imtidad-ı münaza’ayı müstelzem olacağı aşikar olmakla Ermeni takımına karışmamak üzere bir taht-ı rabıtaya konulması usul ve nizam-ı Devlet-i Aliyye’yi vikate demek olacağına mebni fıma-ba-d muharrer nizam-ı mülk iktizası iki milletin şimdiki
Bulundukları hey’et’İ mecmu’aları üzere iki taraftan o makule yekdiğere ittiba’edecek olanlar zinhar kabul olunmayıp men’ olunmaları zımnında milleteyn patriklerine müekked ve gayed müşedded tenbıh olunması hususuna irade-i katı’a-i hazret-i padişahı o misillü Kate’kıd kılınmış olmakla siz dahi ber-muceb-i irade-i celile-i hazret-i padişahı o misillü Katolik mezhebinde ittiba’ da’iyesinde olan Ermenileri zinhar kabul etmeyerek def’ ve reddine mübaderet ve hilafından hazer ve mücanebet eylesiz deyü fı Z. Sene [12]50 tarıhinde beyaz üzerine ferman-i ali sadır olduğu mukayyeddir. Ferman devletlü sultanımındır.
Fi 19 S. sene [12]51
19 Safer 1251 [16 Haziran 1835]
Mustafa UYSAL
Araştırmacı-Yazar
Kaynakça:Osmanlı Belgelerinde “Kütahya”
Sayfa:688-689