Kütahya’da günümüz seramik ve çini üretimini gözden geçirmek ve bugünkü gelinen noktanın daha sağlıklı durum tespitini yapmak için, Kütahya seramik ve çini sanatının tarihsel sürecini de gözden geçirmek gerekmektedir. Tarihçiler Kütahya’da seramik sanatını Maden-Taş Çağı olarak da adlandırılan Kalkolitik Çağ’dan itibaren (M.Ö. 5500-3000) başladığını belirtmektedirler. Kütahya’da Kalkolitik Çağdan sonra Tunç Çağının (M.Ö.3000-2000) başladığı ve bu döneme ait eserler Arkeoloji müzesinde bulunmaktadır. Bu seramik buluntuların ana yapısı koyu gri, siyah ve kırmızı renklidir. Tek renkli kapların düz renk boya ile desenlenmiş olanları mevcuttur. Bazıları ince işçilik gösteren kâseler ve çizgi bezemeli küçük kaplardır (Özüdoğru,1990, s.11). Kütahya’da Tavşanlı Kayı Köyü, Altıntaş Üç höyük Köyü, Simav yöresi kazılarında, torna ve elle şekillendirilen farklı ürünler ele geçmiştir (Özgüç, 1944, sayı.29, s.53). Kırmızı çamur kullanılarak şekillendirilen bu ürünler, daha koyu kırmızı astarlıdır. Gaga ağızlı testiler, çanaklar, iki kulplu çanaklar, üçlü çanaklar, farklı biçimdeki testiler bu dönemin karakteristik özelliğini gösterir. Tunç Çağı seramiği, yüzeyi perdahlı, keskin sivri köşeli form süslemeleriyle açıkça madeni kapları taklit eden çömleklerdir. Kütahya Arkeoloji Müzesi’nde Hitit dönemine (M.Ö. 1750-1200) ait tek ve çift emzikli çaydanlık görünümündeki kaplar da bulunmaktadır. Hitit İmparatorluğu çağında en yüksek seviyesine ulaşan Hitit sanat eserleri, Kütahya bölgesinde Domaniç-Elmalı ve Altıntaş yörelerinde yapılan kazılarda bulunmuştur. Bu eserler krem, kiremit renkli, sarımsı, bazen şamot ve mika katkısının bulunduğu çamur bünyelerdir ve kendi renginden biraz daha koyu renkte astarlanmıştır. Kütahya ve çevresinin önemli bir Frig yerleşim alanı olduğu da bilinmektedir. Kütahya’da Frigler dönemine (M.Ö. 1200-700) ait birçok kaya anıtı, kale ve düz yerleşim yeri bulunmuştur. Kütahya ve civarında Frig dönemi seramik buluntuları diğer bölgelerde bulunanlardan farklıdır. Örneğin diğer bölgelerde görülmeyen pişmiş topraktan yapılmış tekerlekli çocuk oyuncakları bu dönemde Kütahya’da ortaya çıkmıştır. Friglerin tornada biçimlendirdikleri seramikleri tek ve çok renkli boyalarla süsleyerek iki gruba ayırdıkları görülmektedir. Frig seramiklerinin siyah ya da gri astarlı ve tek renkli türde, madeni kapların etkisinde kalınarak yapılmış örnekleri çok yaygındır. Süslemeli olanlarda motifler genellikle kırmızımsı kahverengi ve açık renk astar üzerine çeşitli biçimlerde uygulanmaktadır (Anadolu Medeniyetleri Müzesi, t.y.s.161). Frig dönemine ait ritonlar Frigyalı ustaların hayal gücünü ve yaratıcılığını sergileyen, hayvan biçimli, törensel içki kapları olup, Anadolu’da tarih öncesi çağlardan bu yana kullanıldığı bilinmektedir. Günümüz Kütahya’sında da bu formları andıran kaplar yapılmaktadır. Kütahya’nın tarihsel kültürü içerisinde Roma Çağı da yer almaktadır (M.Ö. 753-M.S. 476). Bu dönemde Aizonai (Emet-Çavdarhisar), Alia (Emet-Kırgı Köyü), Ameyra (Simav-Kiliseköy), Apiia (Altıntaş-Abya Köyü), Kadi (Gediz), Coteaeon (Kütahya) gibi daha bazı yerleşim birimleri ve şehirleri gelişmiştir. Roma seramiklerinin Terra Sigillataları ile ün yaptıkları da bilinmektedir. Sevim Çizer; Roma devri kaplarının en güzellerinin kırmızı cilalı ve zarif kabartılı Terra Sigillatalar olduğunu belirtmektedir (Çizer, 2005, s.110). Roma seramiklerinin tipik örneklerinin yanı sıra genellikle perdahsız olarak üretilmiş çok sayıda seramikler de mevcuttur. Roma Dönemi’ne ait bazı seramik buluntu örneklerini Kütahya Arkeoloji Müzesinde görmek mümkündür. Not: İlgili makale alıntı yapılarak yazılmıştır. Saygılarımla. Mustafa UYSAL Araştırmacı-Yazar Kaynakça: KÜTAHYA SERAMİK VE ÇİNİCİLİK ZANAAT/SANATININ TARİHSEL SÜRECİ VEGERİLEME NEDENLERİ KÜTAHYA CERAMICS AND TİLE, CRAFT / ART HİSTORY AND REASONS FOR REGRESSİON Yazarı: Nurettin GÜLAÇTI Online Web Adresi-https://dergipark.org.tr/tr/pub/dpusbe/issue/39819/458093