11 Kanunisani 1337 Salı Günü gündüz, akşamüzeri alaturka saat on bir raddelerinde Asi Ethem Kuvvetleri’nde Kuvvetleri karşısındaki hükümet kuvvetlerinin çekilmesi üzerine ansızın Kütahya Beylerbeyliği’ne kenarlarına kadar gelerek top ve tüfek ateşleriyle şehri heyecana düşürmüşlerdi.
Fırkalar her ne kadar Eskişehir’e doğru harekete başaladılarsa da 61. Fırka Bakayası’ndan bazı efrat henüz şehirde bulunmuş ve fırka kumandanı Kaymakam İzzeddin Bey’de (Ordu Müfettişi İzzeddin Paşa) henüz Kütahya’dan ayrılmamıştı.
İzzeddin Bey telaş göstermeyerek vaziyeti tesbit edip elinde bulunan ve istasyonda Eskişehir’ehareket etmek üzere olan kuvvetle Ethem kuvvetlerine mukabeleye karar verdi.
Bu 11 Kanunısani Günü akşamı şehr civarına gelen çete efradı Kütahya’nın cenubundaki değirmenler ve müderris bağçesi cihetine kadar cihetine kadar sokulmuşlardı. Doktor Fazıl Bey Kumandasında çete kuvvetleri de Tavşanlı yolu üzerinden şehri zorluyordu. İzzeddin Bey’in derhal gönderdiği bir tabur, bunlarla müsademeye girişerek çeteleri şehre sokmamışlardı ve kasabayı ani bşr baskından, yağma ve katliamdan kurtarmışlardır.
Gece her iki taraftan da ateş edilmeyerek sükunetle geçti v Çarşamba sabahı yine top ve piyade ateşi fazla olarak akşama kadar devam etti.
*************************
12 Kanunısani Çarşamba Günü bir piyade alayı ve 3000 kişiden mürekkep Miralay Refet Bey’in (Refet Paşa) suvari kuvvetleri yetişerek Alanyundu Karargah ittihaz etti.
*************************
Kanuni 337 Perşembe Gecesi, gece alaturka saat 6’ya kadar ateş devam etmiştir. Kuvayı Seyyare Efradı şehrin kenarındaki Sultan Bağı Kabristanına ve Hacı Evren Mahallesine kadar sokularak içeri girmeğe teşebbüs etmişler ise de saat alaturka yarım raddelerinden yetişen 189. Alay’a mensup iki taburun gayret ve mitralyozları sayesinde püskürtülmüşlerdir. İptida burada muhafız bulunan piyade efradı Kuvayı Seyyare’nin tearruzundan şaşırarak geri kaçtıkları sırada arkadan yetişen taburlar bunları geri çevirmişlerdi.
Bu gece şehrin garp tarafı hayli tehlike geçirmiştir. Hisar’ın yani Kale’nin dört tarafına vazedilen yedi buçuk ve on buçukluk toplar sayesinde efradın kuvvei maneiyeleri artmıştır.
*************************
13 Kanunıevvel 327 Perşembe Günü Hisar’daki topları görmek üzere şimdi Kütahya Maarif Müdürü bulunan Şükrü Bey’le birlikte kaleye çıktık. (Kaynakça1*Sayfa-205)[1]Ethem Bey, şehre ilk giren müfrezenin kasabayı on iki saat yağma eylemesine müsaade ettiğini topçu kumandanı mülazımıevvel Osman Efendi söyledi. Yine bu gün Kuvayı Seyyare-yi idare eden Ethem ve Reşit Bey’lerden birinin mecruh olduğu ağızdan ağıza dolaştı.
Yine bu 13 Kanunısani Günü bazen pek şiddetli ve bazen fasılalı topçu ve piyade ateşi devam etti ve akşam saat alaturka yarıma kadar sürdü. Kuvayı Seyyare Efradı’nın Muannidane Sebatları ve Kumari, Sultabağı, Yellice’deki mukavemetleri efrad ve topçuyu hayli yormuştur. Hatta bir aralık çeteler, değirmenlere kadar askeri geri sürmüşlerse de bilahare vaziyet iyileşmişti.
Yine bu gündüz erkenden alaturka on ikiye saat kadar Kütahya’nın şimal tarafına düşen ve kasabaya iki saat mesafede olan Parmakviran Köyü civarındaki sırtlarda suvari kollarıyla, çeteler arasında muhabere oldu.
13 Kanunisani akşamüzeri alaturka saat bire çeyrek kala 192. Alay, çeteleri takip için Kumar’ı ve Kundukviran taraflarına gitmişlerdir.
Mustafa UYSAL
Araştırmacı-Yazar
Kaynakça: [1] Kütahya Şehri
Yazar:Balıkesir Meb’usu, Kütahya Fahri Hemşerisi
Uzun Çarşılıoğlu İsmail Hakkı
Sayfa: 204-205-206-207
[1] Kütahya Şehri/Yazar=Balıkesir Meb’usu, Kütahya Fahri Hemşerisi Uzun Çarşılıoğlu İsmail Hakkı ̐̐̐Sayfa205.