Germiyan aşiretinin Anadolu’daki faaliyetlerine değinmeden önce ve menşeine bakacak olursak; Aşiret Beylerinin adı olan Alişiroğulları diye anılmayıp başında bulundukları topluluğun adıyla Germiyanoğulları olarak anılmıştır. Yani Germiyan bir ailenin adı değil, bir topluluğun adıdır. Bu konuda kaynaklarda açıklayıcı bilgiler yoktur. Ancak Germiyan’ın kelime anlamı lugatlarda bir manayla açıklanamamışken Ahmet Tevhid Bey kelimenin anlamını şu şekilde izah etmiştir. Buna göre kelimenin Farsça “Germ’den Germi ism-i mensubu olduğunu ve bundan “An” eki ile çoğul yapılınca Germiyan kelimesi türediğini” söyler. Germ kelimesi Farsça’da sıcak demektir. Mecazi olarak itibar, şiddet anlamlarına gelir. Germiyan Türk aşiretlerinden bir aşiret iken sonra da bir beyliğin adı olmuştur. İbn-i Bibi’nin Selçuknamesinde “Püser-i Ali-şiri Germiyani” ya da “ Veled-i Ali şiri Germiyani” ibarelerinden Germiyanlıların Ali-şir ailesinden ve bir aşiret oldukları anlaşılır. İbn-i Bibi’de “Türkmenlere” karşılık “Etrak-ı Germiyan” ve “Etrak ve Germiyan” şeklinde anılmış olduğu gibi “Aşiret-i Harezm” bulunduğu tespit ettiğinden bunlarında Harezm yani Kanglı Kıpçak zümresinden olma ihtimalini öne sürülmiştür.
Kütahya’ya tabi köyler: Kızılcaviran, Seydiköy, Eriklü, Şeyhömer, İnegazi ,Elmaağacı, Karaağaç, Süleoğlu, Timircüviran, Hocaoğlui Çamar ve Çöplü.
Yoncalı Nahiyesine tabi köyler: Karaağaç, Uçağacı, Seleoğlu; Sazanos nahiyesine tabi Hisarçavdar, Ağar; Tavşanlı’ya bağlı Çukurviran.
Altıntaş’a tabi olan köyler: Virancık, Çakırsazı, Sevdiğin; Simav’a tabi köyler: Yenice, Karaabdal; Kula’ya tabi köyler Akçain, Balçıklu; Aslanapa’ya bağlı köyler: Kulaksuz, Güğüm adı geçen yerler düğün alayı ile gelen ve kaynaklardan ili üç bin kişi kadar gösterilen Osmanlı askerlerine teslim edilmiştir. (1381 1. Murad kaynakları)
Bertrandon de la Broquire Kütahya’ya uğradığı zaman (1433) oraya ikinci Murad’ın büyük şehzadesi “Al’a al-din’in sancak beyi olduğunu gördü ki bu şehzade büyük kardeşi Ahmed’in Amasya Sancak Beyi iken ölmesinden sonra oraya tayin edilmiş ve kendisi de orada ölmüştür.
Mesalikülebsar, Germiyan hükümetine tabi 700 şehir ve kale bulunduğunu bildirir. Camiüddüvel; Germiyana tabi olarak şehirleri sayar: Kütahya, Uşak, Gediz, Silinti (Kula kazasının nahiyesi) Kula, Tahure ( Camiüddüvel’in Tahore diye yazdığı isim yanlıştır. Bu kasaba Eşme kazasının nahiyelerinden Güre’dir. ) Tavşanlı, Simav, Eğrigöz (Emet), Ezine (Sarayköy), Banaz, Işıklı, Baklan, Domuzlu(Denizli) Honaz, Dazkırı, Geyikler, Homa, Gököyük, Çarşamba (Buldan), Dinay (Eşme), Şeyhlü.
Mustafa UYSAL
Araştırmacı-Yazar
Kaynakça: Osmanlı Belgelerinde “Kütahya”
Sayfa: 31-32-33-34-35