Osmanlı kentlerinin genelde beş ile yüz arasında ailenin yaşadığı mahallere bölündüğünü bilinmektedir. İncelenilen 1842-1843 tarihli Nüfus Defterinde de Kütahya şehrinin mahallerinde aile sayısının 21 ile 430 arasında değiştiği tespit edilmiştir.
Kütahya’nın merkez mahalleri ve hane sayıları aşağıda tabloda görüldüğü şekildedir. Mahalle sıralamasında nüfus defterindeki sıralama esas alınmıştır.
Kütahya, 1842-1843 yıllarında Hüdavendigar Vilayeti’ne bağlı bir sancak konumundadır. Aynı zamanda müstakil bir kazadır. Bu tarihte Kütahya 33 mahallenin varlığı tespit edilmiştir. Bunlar, Ahi Mustafa, Ahi Erbasan, Paşam, Sultanbağı, Servi, Pirler, Çerçi Müslüman, Şehreküstü, Dükkancık, Hacı İbrahim, Kale-i Sagir (Kale-i Cedid), Hisaraltı, Kale-i Bala (Kale-i Kebir), Meydan, Balıklı, İshak Fakih, Boladbey, Saray, Cemaleddin, Ahi Evren (Evran), Börekçiler, Bölücek, Ahi İzzeddin, Efendibula, Gönen, Hacı Ahmed, Lala Hüseyin Paşa, Bezirciler, Kadı Şeyh, Çukur, Maruf, Cedid’dir. Toplam nüfus 16338’dir.
Kütahya şehir merkezinde hane başına ortalama erkek nüfus 2,4’tür. Erkek kadar kadın olduğu fikrinden hareket edildiğinde 4,8 sayısı elde edilir. Bu da Barkan’ın ileri sürdüğü her vergi hanesinin ortalama 5 kişiden oluştuğu görüşüyle örtüşmektedir.
Mustafa Uysal
Kütahya Doruk Gazetesi
Araştırmacı-Yazar
Sayfa:37-38-39-40-41